Sofija Rusowa
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Sofija Fedoriwna Rusowa z d. Lindfors, ukr. Софія Федорівна Русова (ur. 18 lutego 1856 w Ołesznie[1], zm. 5 lutego 1940 w Pradze[2]) – ukraińska pisarka, obrończyni praw kobiet, działaczka polityczna, a także pedagog. Założycielka pierwszego przedszkola w historii Kijowa[3].
Była żoną Ołeksandra Rusowa (1847–1915)[4], ukraińskiego statystyka, antropologa, folklorysty i działacza społecznego[5].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze kijowskie przedszkole
[edytuj | edytuj kod]W latach 70. XIX wieku, po śmierci ojca, wspólnie z siostrą Marią założyły pierwsze w Kijowie przedszkole, do czego musiały rozpocząć studia nad metodami edukacji wczesnoszkolnej poza Kijowem[1].
Działalność polityczna i społeczna
[edytuj | edytuj kod]Do 1800 Imperium Rosyjskie niemal całkowicie zdemontowało instytucje polityczne i wojskowe na Ukrainie. Ukraińcy określani byli mianem „małorusinów” (zob. Małorosja) i traktowani jak podwładni. Ukraina została zredukowana do statusu rosyjskiej prowincji[6]. W 1876 roku został wydany ukaz emski, zakazujący publikacji tekstów w „narzeczu małoruskim”, jak nazwano język ukraiński. Ukraińska inteligencja, do której należała S. Rusowa, zdecydowała się opublikować utwory Tarasa Szewczenki w dwóch tomach (fragmenty zakwestionowane przez cenzurę pozostały praktycznie nieznane)[7].
Za swoją działalność Rusowa została zesłana do Petersburga, była kilkakrotnie aresztowana i więziona za rewolucyjne poglądy. Po rewolucji lutowej 1917 została członkiem Ukraińskiej Rady Centralnej. Pracowała w Ministerstwie Edukacji Ukrainy[1].
Była założycielem i pierwszym przewodniczącym Rady Narodowej Ukraińskich Kobiet[1]. Pełniła funkcję przedstawiciela ukraińskich kobiet na kilku międzynarodowych konferencjach kobiecych[1].
Śmierć i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Zmarła w Pradze w wieku 84 lat; została pochowana na Cmentarzu Olszańskim. W 2016 wybito pamiątkową monetę z okazji 160. rocznicy jej urodzin[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Serhij Hupalo: The cross of a great Ukrainian woman. The Day Kyiv, 28 lutego 2006. [dostęp 2018-05-20]. (ang.).
- ↑ a b Sofia Rusova [online], bank.gov.ua [dostęp 2018-05-10].
- ↑ Marija Czepil, Problemy wychowania dzieci w pedagogicznej koncepcji Sofii Rusovej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia”, 29 (2), 2017, s. 111, DOI: 10.17951/j.2016.29.2.111, ISSN 0867-2040 [dostęp 2018-05-10] (ang.).
- ↑ Софія Федорівна Ліндфорс (Русова) р. 18 февраль 1856 ум. 5 февраль 1940. [w:] Portal Rodovid.org [on-line]. [dostęp 2018-05-20]. (ros.).
- ↑ T.S. Ostaszko: Енциклопедія історії України. Інститут історії України НАН України, 2012, s. 381. ISBN 978-966-00-1290-5. [dostęp 2018-05-20]. (ukr.).
- ↑ Orest Subtelny: Ukraine: A History. University of Toronto Pres, 2000, s. 736. ISBN 0-8020-8390-0.
- ↑ KOBZAR, „Issuu” [dostęp 2018-05-10] (ang.).